Opšte
je poznato da srpski jezik ima dva ravnopravna pisma. Takođe,
prema odluci Ministarstva za obrazovanje i kulturu Republike Srbije od
1997. godine na snazi je Pravopis srpskog jeika koji je izdala Matica
srpska 1993. godine. Dakle, zvanično je priznato da srpski jezik ima
dva a ne jedno pismo.
Sledeći tu činjenicu koja pokazuje da građani Srbije koji koriste
srpski jezik, mora se konstatovati da je potpuno neustavno propisivati
jedno od dva ravnopravna pisma za službeno. Građani
Srbije koji koriste srpski jezik imaju pravo da koriste bilo koje
od dva pisma slobodno. Ne postoji niti jedan razlog da država
favorizuje bilo koje pismo. Korišćenje jezika i pisma je ljudsko
pravo, izričito propisano Ustavom. Kao što je bilo kome garantovano da
se služi svojim jezikom i pismom, tako bi trebalo i da bude
garantovano i Srbima koji pišu latinicom da je koriste
slobodno. A to naravno isključuje nametanje ćirilice kao službenog
pisma. Ćirilica i latinica moraju biti ravnopravni i pred Ustavom i
zakonima kao što su ravnopravni u životu.
Smatramo da je najbolje da se Ustavom propiše jedno od sledeća dva
rešenja:
-
U službenoj upotrebi u Republici Srbiji je srpski
jezik.
Ravnopravno je ćiriličko i latničko pismo.
U opštinama u kojima većinu ili značajan deo stanovništva čine
pripadnici nacionalnih i etničkih grupa u službenoj upotrebi su i
njihovi jezici i pisma.
-
U službenoj upotrebi u Republici Srbiji je srpski
jezik.
U opštinama u kojima većinu ili značajan deo stanovništva čine
pripadnici nacionalnih i etničkih grupa u službenoj upotrebi su i
njihovi jezici i pisma.
Rešenje pod brojem 1 je po našem mišljenju ipak bolje jer izričito propisuje da su oba pisma
ravnopravna. Smatramo da bi se tim rešenjem izbeglo nepotrebno
zbunjivanje.
Član 1
Ustava Savezne Republike Jugoslavije glasi ovako:
Savezna Republika Jugoslavija
je suverena savezna država, zasnovana na ravnopravnosti građana
i ravnopravnosti republika članica.
Međutim, dalje u Ustavu u članu 15. kaže se:
U Saveznoj Republici
Jugoslaviji u službenoj upotrebi je srpski jezik ekavskog i
ijekavskog izgovora i ćiriličko pismo, a latiničko pismo je u
službenoj upotrebi, u skladu sa ustavom i zakonom.
Na području Savezne Republike Jugoslavije gde žive nacionalne
manjine u službenoj upotrebi su i njihovi jezici i pisma,
u skladu sa zakonom.
Smatramo da je član Ustava koji propisuje službenu upotrebu ćiriličnog
pisma neustavan jer se kosi sa članom 1. Ustava koji garantuje
ravnopravnost građana. Ta ravnopravnost se krši tako što su građani
koji rade u državnim organima obavezni da koriste ćirilicu iako su
ćirilica i latinica ravnopravna pisma. Dakle, oni nemaju slobodu da
izaberu kojim će se pismom koristiti. S druge strane, država garantuje
nacionalnim manjinama prava u članu 11:
Savezna Republika Jugoslavija
priznaje i jamči prava nacionalnih manjina na očuvanje, razvoj i
izražavanje njihove etničke, kulturne, jezičke i druge posebnosti,
kao i na upotrebu nacionalnih simbola, u skladu sa međunarodnim
pravom.
Imajući sve to u vidu, smatramo da građani koji koriste srpski jezik
nisu ravnopravni sa građanima drugih nacionalnih ili etničkih manjina
jer je njima omogućeno da koriste svoje jezike i pisma a
građanima koji koriste srpski jezik je nametnuta ćirilica. Dakle oni
nisu ravnopravni jer njihova rođena država samo štiti ćirilicu ali ne
i latinicu, bez obzira što su oba pisma ravnopravna.
U
pravu postoje opšte priznate konvencije (a koje su samim tim deo našeg
pozitivno pravnog sistema čim su opšte priznate) koje zabranjuju
neravnopravnost i netrpeljivost. Član 16. Ustava kaže:
Savezna Republika Jugoslavija u
dobroj meri ispunjava obaveze koje proizlaze iz međunarodnih ugovora
u kojima je ona strana ugovornica.
Međunarodni ugovori koji su
potvrđeni i objavljeni u skladu sa ustavom i opšteprihvaćena
pravila međunarodnog prava sastavni su deo unutrašnjeg pravnog
poretka.
Jedno
od takvih opšteprihvaćenih pravila međunarodnog prava se ogledaju u
članu 43 crnogorskog Ustava koji kaže:
Protivustavno je i kažnjivo svako
izazivanje i podsticanje nacionalne, rasne, verske i druge
neravnopravnosti, kao i izazivanje i raspirivanje nacionalne,
rasne, verske i druge mržnje ili netrpeljivost.
Prema
tome, protivustavno je i kažnjivo izazivanje neravnopravnosti građana
koji koriste latinicu i ostalih građana, naročito drugih nacionalnih
zajednica budući da oni imaju prava da se njihov jezik i pismo
službeno upotrebljava, a građani koji koriste srpski jezik nemaju
mogućnost da službeno upotrebljavaju latinicu već samo ćirilicu, a
opšte je poznato i čak propisano i Pravopisom srpskog jezika da je
latinica ravnopravna sa ćirilicom u srpskom jeziku.
